Lezing 14/3/2024: De ontginning van het Koninklijk Domein, 1850-1950
Donderdag 14 maart 2024
Els Oostvogels en Danny Van der Veken
"Koning in de Kempen. De ontginning van het Koninklijk Domein, 1850-1950"
Op donderdag 14 maart om 20.00 uur houden Els Oostvogels en Danny Van der Veken een lezing op de zolder van het Taxandriamuseum, Begijnenstraat 28. De toegang is gratis voor iedereen.
In de 19de eeuw kocht koning Leopold I samen met zijn zoon Philippe, graaf van Vlaanderen, grote lappen grond in de Kempen. Dit ‘Koninklijk Domein der Kempen’ bestond uit de toenmalige heidevlakte tussen Geel, Retie, Dessel en Mol aan weerszijden van het Kempisch Kanaal, maar ook uit moerassen en veengronden langs de Turnhoutse Vaart en een groot bos op de heide in Postel. Gedurende honderd jaar zou het koningshuis met behulp van plaatselijke beheerders of regisseurs, boswachters en werkkrachten dit domein ontwikkelen. Er werden verschillende activiteiten op het domein ontplooid zoals bosbouw, landbouw, jacht, viskweek, witzandwinning en turfstekerij. Vanaf de jaren 1950 verkochten de koninklijke eigenaars systematisch hun Kempense eigendommen en maakten zo plaats voor nieuwe ontwikkelingen, zoals het landbouwcomplex Kempisch Domein, de nucleaire site rond SCK CEN, het provinciaal Groendomein Prinsenpark en natuurgebieden, waaronder de Ronde Put.
Waarom kocht het koningshuis een stukje Kempen? Verbleven de Belgische koningen en hun familie wel eens op hun Kempense landgoed? Wat deed het koningshuis eigenlijk met de Kempense gronden? Hoe werd zo’n groot domein (bijna 4500 ha) beheerd en bewerkt? Welke impact hadden die activiteiten op het landschap? Zijn er vandaag nog sporen van de koninklijke ontginning te vinden? En welke nieuwe verhalen werden er na de verkoop van het domein aan dit landschap toegevoegd?
Danny Van der Veken is bioloog. Hij heeft een passie voor de natuur, het landschap en zijn geschiedenis. Hij is actief als vrijwilliger bij Natuurpunt en gidst sinds jaar en dag natuur(historische) wandelingen in de Kempen. Danny is auteur van het boek Retie – Veranderend landschap (2010) en mede-auteur van het recente Koning in de Kempen (2023), dat hij mocht voorstellen bij Annemie Peeters in Voorproevers op Radio 1.
Els Oostvogels is landschapsarchitect met een passie voor de cultuurhistorische landschappen van de Kempen. Zij is verbonden aan het Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, IOED Stuifzand en Land van Nete en Aa als adviseur landschap en erfgoed. Els coördineert de gebiedswerking van de Kempense Heuvelrug en inventariseert en waardeert het landschappelijk erfgoed in de regio. Els is de cartograaf van Koning in de Kempen.
Met medewerking van het Taxandriamuseum (Musea Turnhout).